کاربرد رزین در صنعت چوب

۱۴۰۱/۵/۱۱

تاریخچه

چوب یکی از قدیمی ترین و ابتدایی ترین مصالح ساختمانی موجود در طبیعت است که بشر در طول تاریخ از آن استفاده کرده است و تنها مصالح ساختمانی است که از منبع قابل تجدید به دست می آید. از جمله مهمترین کاربردهای چوب می-توان به مواردی چون ساخت مصنوعات چوبی، استفاده از آن در اعضای باربر ساختمان، استفاده از آن برای کارهای کمکی در ساخت و ساز مثل قالب سازی، داربست و غیره و همچنین نماسازی و تزئین اشاره کرد. عیب بزرگ چوب تغییر پذیری آن تحت شرایط محیطی مختلف است. هنگامی که چوب بدون محافظ در فضای باز قرار می گیرد، دچار 1- تخریب نوری توسط پرتو ماوراء بنفش، 2- خیس شدن، هیدرولیز و تورم توسط آب و 3- تغییر رنگ و تخریب در اثر ایجاد لکه و ایجاد پوسیدگی توسط میکرو ارگانیسمها می شود.

در فضای باز، سطح صاف چوب با بالا آمدن دانه ها و ایجاد ترک های ریز ناهموار می شود که این ترکها در ادامه به شکاف های بزرگ تبدیل می شوند. دانه ها ممکن است شل شوند، تخته ها منحنی شوند و از بست ها جدا شوند. در نتیجه، سطح زبر شده تغییر رنگ داده، کثیفی و کپک را جمع می کند و ممکن است نامناسب شود. همچنین، چوب انسجام سطحی خود را از دست می دهد، شکننده شده و خرد می شود. همه این اثرات، که توسط ترکیبی از نور، آب، نیروهای مکانیکی و گرما به وجود می آیند، تحت عنوان هوازدگی بیان می شود.

فاکتورهای هوازدگی

1- رطوبت

یکی از دلایل اصلی هوازدگی، قرار گرفتن مکرر سطح چوب در معرض تغییرات سریع رطوبت است. آب باران یا ریزش شبنم روی چوب محافظت نشده، به سرعت توسط اثر مویینگی روی لایه سطحی چوب و به دنبال آن در دیواره های سلول چوب جذب می شود و در نتیجه، چوب متورم می شود.

2- نور

تخریب فتوشیمیایی چوب در اثر نور ماوراء بنفش خورشید به طور نسبتاً سریع در سطح چوب اتفاق می افتد. تغییر رنگ اولیه چوب که در ابتدا به صورت زرد شدن یا قهوه ای شدن است و در ادامه منجر به خاکستری شدن چوب می شود، یک پدیده کاملاً سطحی بوده که در نتیجه تجزیه لیگنیندر سلولهای چوبی در عمق 0.05 تا 0.5میلیمتر از سطح رخ می دهد.

3- سایر عوامل

با افزایش دما، سرعت واکنشهای فتوشیمیایی و اکسیداسیون افزایش می یابد. به عنوان مثال محققین دریافته اند که نور مرئی می تواند به تجزیه لیگنین در طول هوازدگی کمک کند و در نتیجه استحکام چوب به مقدار زیادی کاهش می یابد. انجماد و ذوب آب جذب شده می تواند در تخریب بافت چوب نقش قابل ملاحظه ای را ایفا کند. همچنین سایش یا اعمال مکانیکی مانند باد، ماسه و خاک می تواند عامل مهمی در میزان تخریب سطح چوب باشد. استفاده از رزین ها برای محافظت از سطح چوب در برابر عوامل ذکر شده، موضوعی می باشد که از گذشته به آن توجه شده است. برخی از این موارد در زیر آورده شده است:

  • استفاده از رزین آلکید و اکریلیک جهت محافظت از چوب در برابر قارچ و حشرات

بر خلاف هوازدگی، قارچ ها و حشرات می توانند چوب را به طور کامل تخریب کرده و آسیب جدی به ساختار وارد کنند. برای جلوگیری یا به تأخیر انداختن خرابی، محصولات چوبی باید در برابر قارچها و حشرات محافظت شوند. این حفاظتها را می-توان به دو دسته تقسیم کرد: عملیات شیمیایی و حرارتی.

در حفاظت شیمیایی، مواد شیمیایی نگه دارنده (که تحت عنوان آفت کش ها طبقه بندی شده اند) به چوب آغشته می-شوند، یا از مواد شیمیایی مختلف برای اصلاح چوب استفاده می شود تا آن را کمتر در معرض تخریب زیستی قرار دهند. فرمول های نگه دارنده معمولاً شامل قارچ کش ها و حشره کش ها هستند که با استفاده از فشار بالا و کاربردهای خلاء به چوب اضافه می شوند. درجه اصلاح بستگی به فرمولاسیون، بارگذاری نگه دارنده و قابلیت اصلاح گونه های مختلف چوب دارد. از رزین های پایه آب و پایه حلالی آلکیدی و اکریلیکی می توان به این منظور استفاده کرد.

رزین های مورد استفاده در صنعت پوشش چوب

شکل 1 – تصویر دو نمونه از چوب کاج (الف) بدون پوشش و (ب) پوشش داده شده با رزین پایه آب آلکید-اکریلیک پس از 3 سال هوازدگی
طبیعی

  • اصلاح شده با مشتقات DMDHEU2

فرآیند بلمادور3 برای خروج هوا از چوب در کارخانه آغشته سازی و در فشار دیگ بخار استفاده می شود. پس از آن، محلول آبی رزین با فشار حدود 10 بار به طور کامل به چوب نفوذ می کند. با حرارت دادن بعدی در دمای بیش از 100 درجه سانتیگراد، الیاف سلولزی با یکدیگر پیوند متقابل برقرار می کنند. در این فرایند لایه مجزایی تشکیل نمی شود و تنها رزین در چوب نفوذ می کند.

  • رزین های فنول فرمالدهید
رزین های فنولی به علت دارا بودن ویژگی هایی نظیر استحکام چسبندگی و مقاومت حرارتی بالا، پایداری ابعادی مناسب و همچنین مقاومت بالا در برابر آب، حلال و اسید، در طیف وسیعی از کاربردها استفاده می شوند. در این بین، چسب های فنول فرمالدهید (PF) عمده ترین چسب های ترموست هستند که برای چسباندن قطعات و پنل های چوبی استفاده می-شوند. رزین فنول فرمالدهید از دو جزء فنول و فرمالدهید در حضور کاتالیزورهای اسیدی یا بازی به روش پلیمریزاسیون تراکمی تهیه می شوند. مسیر واکنش متفاوت است و به نوع کاتالیزور بستگی دارد. رزول و نووالاک دو نوع از رزین های فنول فرمالدهید هستند. رزول ها در شرایط قلیایی و با نسبت مولی فرمالدهید اضافی و نووالاک ها در شرایط اسیدی و با نسبت مولی فنول اضافی تهیه می شوند.

  • رزین های اوره فرمالدهید

رزین های اوره فرمالدهید (UF) استفاده از مونومرهای اوره و فرمالدهید همانند رزین های فنول فرمالدهید به روش پلیمریزاسیون تراکمی تهیه و سنتز می شوند. از این رزین ها به عنوان چسب در صنعت چوب استفاده می شود. این چسب ها دارای ویژگی هایی چون قیمت پایین، واکنش پذیری بالا، شفافیت و ضد شعله وری هستند و عیب آنها نداشتن مقاومت در برابر آب می باشد.

  • اصلاح با رزین های ملامین فرمالدهید

از دیگر رزین های تهیه شده به روش پلیمریزاسیون تراکمی می توان به رزین ملامین فرمالدهید اشاره کرد. در اصلاح شیمیایی چوب با رزین های ملامین ، اتصال عرضی عمدتاً به دلیل واکنش با گروه های هیدروکسیل چوب اتفاق می افتد. پوشش با رزین های ملامینه باعث ایجاد چوب های پایدار و سخت تر می شود و محافظت در برابر پوسیدگی نیز بهبود می-یابد. به چوب هایی که با رزین های ملامینه اصلاح می شوند، الوار پلیمری نیز گفته می شود. معایب این روش در حال حاضر هزینه های بسیار بالای آن است. نمونه ای از چوب پوشش داده شده با رزین ملامینه که با نور ماوراء بنفش پخت شده، در شکل 2 نشان داده شده است.

رزین های مورد استفاده در صنعت چوب

شکل 2- نمونه چوب پوشش داده شده با رزین ملامینه که تحت نور ماوراء بنفش پخت شده است.

  • رزین های ملامین اوره فرمالدهید

رزین ملامین فرمالدهید (MF) به طور گسترده ای در ساخت ترکیبات قالبگیری، لمینت، چسب، پوشش سطح و سایر کاربردهای صنعتی استفاده می شود. رزین ملامین فرمالدهید در مقایسه با رزین اوره فرمالدهید مقاومت بسیار بالاتری در برابر حمله آب دارد، با این حال رزین MF در مقایسه با رزین UF گران است. به همین دلیل، امروزه رزین MF را با وارد کردن اوره به آن، برای تشکیل رزین ملامین اوره فرمالدهید (MUF) ارزانتر کرده اند.

شرکت رزیتان به عنوان یکی از بزرگترین شرکت های تولید کننده انواع رزین های صنعتی، قادر به تولید آمینو رزین ها از جمله اوره فرمالدهید و ملامین فرمالدهید، با کیفیت مناسب و ظرفیت بالا در جهت استفاده در صنعت چوب می باشد.


  1. لیگنین دسته ای از پلیمرهای آلی پیچیده است که مواد ساختاری کلیدی را در بافت اکثر گیاهان تشکیل می دهد
  2. 1,3-dihydroxymethyl-4,5-dihydroxy-imidazol-2-one (m-DMDHEU)
  3. Belmadur
مطلب قبلی
پوشش های آبی
مطلب بعدی
رزین های اکریلیک پایه آبی